යක්කු අප හිතන තරම් කළු නැති කතාව සහතික ඇත්තක්

ශ්‍රී ලාංකේය ජන ඇදහිලි සහ විශ්වාස පිළිබඳ පුරෝගාමී පර්යේෂකයකු වන ප්‍රවීණ මාධ්‍යවේදී තිලක් සේනාසිංහ මේ දිනවල ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ අප්‍රකට දේව සහ යක්ෂ ඇදහිලි පිළිබඳ සමාජ සහ මානව විද්‍යාත්මක ගවේෂණයක නිරත වෙයි. ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ ඇදහීමට ලක්වන අප දන්නා සේම  නොදන්නා දෙවිවරුන් සහ යකුන් පිළිබඳව මෙතෙක් අනාවරණය නොවූ අප්‍රකට ජනප්‍රවාද රැසක් මුල්වරට හෙළිකර ගත හැකිවූ මෙම ගවේෂණය ඇසුරින් සැකසෙන ලිපි පෙළක අටවැන්නයි මේ.

‛යකා කියන තරම් කළු නැහැ’යි යනුවෙන් කියමනක් අප ජන සමාජයේ තිබේ. මෙහි ‛කළු’ යන්නෙන් හැඟවෙනුයේ හුදෙක් එම පැහැයම නොවේ. දුෂ්ඨ, නපුරු, අයහපත් ආදිය හැඟවීම පිණිස ද ලොව පුරා කළු යන වචනය යොදා ගැනේ.

කිසියම් කරුණක් මුල්කොට යමකුගේ ආත්ම ගෞරවයට හානි වන පරිදි බිය වද්දවන බවට අනතුරු ඇඟවීම (Black mail) හොර කඩය හෙවත් කළු කඩය (Black market) අපකීර්තිය හෙවත් කළුපැල්ලම (Black mark)  නොමනා අයුරින් උපයන මුදල් (Black mark)  ආදිය ඉංග්‍රීසි බසින් ඒ සඳහා දැක්විය හැකි නිදසුන් කිහිපයකි.

අප ජන වහරෙහි යකා කියන තරම් කළු නැතැයි පැවසුණද බටහිර සංස්කෘතියෙහි දැක්වෙන අන්දමට යක්‍ෂයා අතිශයින් ‛කළු’ය. බයිබලයෙහි එන සාතන් (Satan)  යන්න හීබෲ බසින් උකහා ගැනුණු වදනකි. ඒ සඳහා සතුරා, පසමිතුරා, එදිරිවාදිකාරයා යන සිංහල අරුත් ලබා දිය හැක. බයිබලයේ එන සාතන් යන කුරාණයෙහි දැක්වෙනුයේ ෂයිතාන් (Shitan)  යනුවෙනි. වැරදීම, දුරස්තර බව ආදී වශයෙන් සිංහලයෙන් අරුත් ගැන්විය හැකි ‛ෂයිතාන්’ යන්න අරාබි බසෙහි වදනකි.

යක්‍ෂයා යන්න හැඳින්වීම පිණිස Demon යන්න ද යෙදෙයි. එය ග්‍රීක බසින් ඉංගිරිසියට ආ වදනකි. බටහිර සංස්කෘතියේ ‛යක්‍ෂ’ යන්න එසේ පිටුදැකිය යුතු, දුරලිය යුතු තත්ත්වයක් සේ සැලකුණද පෙරදිග සංස්කෘතියේ යක්‍ෂ යන්නෙහි අර්ථකථනය ඊට ඉඳුරාම වෙනස්ය.

ප්‍රාකෘත භාෂාවේ යක්‍ෂ යන්න ව්‍යවහාර වනුයේ ‛යජ්ජ’ යනුවෙනි. එහි නිරුක්තිය දක්වා ඇත්තේ ‛යැදිය යුතු තැනැත්තා’ වශයෙනි. ඉන්පසු එය සංස්කෘතික බසෙහි ‛යක්‍ෂ’ වශයෙන් හා පාලි බසෙහි ‛යක්ඛ’  යනුවෙන් ව්‍යවහාර වෙයි. ‛යක්’ යනු එහි සිංහල ස්වරූපයයි.

ත්‍රිපිටක සාහිත්‍යයෙහි ‛යක්ඛ’ යන්න කිහිප අයුරකින් විස්තර කෙරේ. ආටානාටිය ආදී සූත්‍ර දේශනාවන්ට අනුව යකුන් යනු අකුසලමය පක්ෂය පදනම් කරගත් ප්‍රබල ජීවීන් කොටසකි. එහෙත් සූත්‍රයේ මතුපිට අරුත එය වුවද දාර්ශනික අරුත වශයෙන් එය ලෝභ, දෝෂ, මෝහ යන කෙලෙස් සාහිත්‍යමය සහ කාව්‍යාත්මක ස්වරූපයෙන් විස්තර කෙරෙන අවස්ථාවකැයි මට සිතෙයි.

මහාවංශයේ පැවසෙන අන්මට බුද්ධත්වයෙන් පසු එළැඹි මුල්ම දුරුතු පුන් පෝදා මහියංගණයට වැඩම කළ බුදුරජාණන් වහන්සේ ඔවුන් ගිරි දිවයිනට පළවා හරිති.  එහෙත් පුරිස ධම්ම සාරථී’ නම් ගුණය සහිත බුදුන් වහන්සේ තමන් වහන්සේ හට හමුවූ ආලවක ආදී යක්‍ෂයන් දමනය කරනු වෙනුවට ඔවුන් පළවා හැර අවස්ථාවක් පිළිබඳව ත්‍රිපිටකයෙහි කිසිදු තැනෙක සඳහන්ව නැත. එනිසා මෙම මහාවංශ සඳහන බුදුන්ගේ මහා කාරුණික ගුණය උල්ලංඝනය කරන්නක් ලෙස ද යමකුට හැඟී යා හැක.

අප කවුරුත් දන්නා පරිදි අප රට අතීතයේ යක්‍ෂ, නාග, දේව යන ගෝත්‍රිකයන්ගෙන් යුක්ත දේශයකි. ඔවුන්ගෙන් දේව සහ නාග යන ගෝත්‍රිකයෝ විවිධ අයුරින් බුදු සසුන සමඟ සහසම්බන්ධතා පළ කළහ.

‛ආකාශට්ඨාච භුම්මට්ඨා දේවා - නාගා - මහිද්ධිකා’ යනුවෙන් අප ජන සමාජයේ අතිශය ප්‍රචලිත දෙවියන්ට පිං දෙන ගාථාවෙන් පැවසෙනුයේ අතීතයේ රටේ ජීවත් වූ දේව සහ නාග ගෝත්‍රිකයන් බව පෙනේ. එහෙත් එම ගාථාවෙහි ‛මහිද්ධිකා’ නැතහොත් ‛මහා සෘද්ධිමතුන්’ යනුවෙන් සඳහන් වනුයේ එම දේව සහ නාග ගෝත්‍රිකයන් පිළිබඳවමද නැතහොත් දේව සහ නාග යන ගෝත්‍රවලින් බැහැර වෙතත් මහා සෘද්ධිමතුන් කොට්ඨාසයක් පිළිබඳව ද යන්න පැහැදිළි නැත. එසේ නම් එම ගාථාවෙහි ‛මහිද්ධිකා’ යනුවෙන් සඳහන් වනුයේ නියත ලෙසම යකුන් පිළිබඳව විය යුතුය.

වන්නි හත්පත්තුව මුල්කොටගත් වත්මන් කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයට අයත් අඹන්පොළ, ගල්ගමුව, ඇහැටුවැව, ගිරිබාව යන ප්‍රදේශ ඇසුරු කර ගනිමින් ගත වූ වසර දහ අටක පමණ කලක් තිස්සේ වරින් වර කරනු ලැබූ ගවේෂණ මුල්කොට පසුගියදා මම “වන්නිහත්පත්තුවේ ජනකතා - යක්‍ෂ දේව ප්‍රවාද“ නමින් කෘතියක් එළිදැක්වීමි. එහි එන යක්‍ෂ දේව ප්‍රවාද පිළිබඳ විමසීමේදී ප්‍රධාන වශයෙන් පෙනී ගිය කරුණක් තිබේ. එනම් මිනිසුන්ට වඩා නරක, ප්‍රබල යකුන් සේම යකුන්ටත් වඩා ප්‍රබල, නරක මිනිසුන්  අප සමාජයේ කොතෙකුත් සිටින බවකි. එමෙන්ම පහතරට බලි තොවිල් ශාන්ති කර්ම ආදියේදී දැකිය හැකි ගුරුන්නාන්සේ සහ යකැදුරා අතර සංවාදවල රසවත්  බව අනුව යකුන් වරෙක අපට කොතරම් සමීපදැයි වටහා ගත හැකිවනු ඇත.

මගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් අනුව ගරා යකුම හෙවත් ගරා යක් ශාන්තිකර්මය නරඹන්නවුන්ට මෙලෙස විනෝදාස්වාදය නොමඳවම හිමි කෙරෙන අවස්ථාවකි.

එම ශාන්තිකර්මය මෙහෙයවන ඇදුරා හෙවත් ගුරුන්නාන්සේ සමග අතිශය විනෝදමත් සංවාදයක යෙදෙන ගරා යකු ලෙස සමාරෝපණය වන නළුවා අනියමින් ලිංගිකත්වය හුවා දැක්වෙන වාගාලාප ඉදිරිපත් කිරීම මෙම ගරා යකුම ශාන්ති කර්මවල සාමාන්‍ය සංසිද්ධියකි. මීට කලකට ඉහත ගණේමුල්ල ප්‍රදේශයේදී මා දුටු ගරා යකුමකින් මතුවූ මෙම දෙබස් ඛණ්ඩය ඒ සඳහා ගත හැකි කදිම සාක්ෂියක් වනු ඇත.

ගුරුන්නාන්සේ: දැන් ඔක්කෝම බලාගෙන ඉන්න හින්දා මෙතන වැදගත් විදිහට හැසිරෙන්ඩ ඕනෑ තේරුණාද?

ගරා යකු: (දුකින් මෙන්) ඔක්කොම කටබලියං හිටියට මට ඉතින් ඔක්කොම පේන්නේ නැහැනේ ගුරුන්නාන්සේ.

ගුරුන්නාන්සේ: ඒ මොකද ඔක්කොම පේන්නේ නැත්තේ? ඇස් කණ වෙලාද?

ගරා යකු: (සිනාසී) ඇස් කොහොමද තන වෙන්නේ? ඇස් තියෙන්නේ මෙහේ. (අනතුරුව පපුව  දක්වා) තන තියෙන්නේ මෙහේ.

ගුරුන්නාන්සේ: මම ඇහුවේ ඇස් තනවෙලාද කියලා නෙවෙයි, ඇස් කණවෙලාද කියලා. එහෙම නැත්තම් ඉතින් මේ ඔක්කොම හොඳට පේන්න එපායැ.

ගරා යකු: (ලජ්ජාවෙන් සිනාසී) ඔක්කොම පේන්නේ කොහොමද ගුරුන්නාන්සේ, මේ හැමෝම ඇඳුම් ඇඳලනේ ඉන්නේ.

ගුරුන්නාන්සේ: එහෙම නම් දැන් තමුන්ට ඕනේ ඇඳුම් ඇඳලා නැති කෙනෙක් ද? එහෙම අය යක්කු අතරේ මිසක් මේ මනුස්ස ලෝකේ නෑ තේරුණා ද?

ගරා යකු: ගුරුන්නාන්සේ දන්න ඉටිගෙඩිය තමයි. මොකද නැත්තේ? ඕනේ තරම් ඉන්නවා. හැබැයි සමහර වෙලාවල්වලදී (කාන්තාවන් දෙසට හැරී) නැද්ද මෙයා?

ගුරුන්නාන්සේ: තමුන්ටත් ගෑනු පරානයක් දැක්කම ඉන්නම බැහැ වගේ. ඉබේටම ඇඟ නලියනවා නේද?

ගරා යකු: ඇඟ කිව්වේ මොන ඇඟ ද ගුරුන්නාන්සේ? නලියනවා විතරක් නෙවෙයි මට එක එක ඒවා හිතෙනවා.

ගුරුන්නාන්සේ: මොනවද ඔය කියන එක එක ඒවා?

ගරා යකු: (ලජ්ජාවෙන් මුහුණ සඟවා ගනී.) කියන්න ලජ්ජයි.

ගුරුන්නාන්සේ: එහෙනම් ලජ්ජා හිතෙන කොටහ අයින් කරලා අනික් කොටහා විතරක් කියනවා හොඳයි. මොකද මෙතන ඉන්නේ බොහොම වැදගත් අය.

ගරා යකු: එහෙනම් මං කවියෙන් කියන්න ද?

ගුරුන්නාන්සේ: එහෙනම් කියමු බලන්න.

ගරා යකු:     කොස්සින්නේ ඉඳන් ගණෙමුල්ලට         පැමිණි

                   බස් එකේ උන්නු ඒ සුදු නාඹර                 තරුණි

(ලජ්ජාවෙන් ඇඹරෙයි.)

ගුරුන්නාන්සේ: ඔය යන අගේට කියවෙන්නේ. හා... හා... කමක් නෑ කියමු ඉතුරු ටිකත්.

ගරා යකු:     ඇස් දෙක පල්ල දුටුවම මට කෙළ           ගිලිණි

                   බස් එක පිටිං උස්සන් යන්නට                 සිතුණි

මා විසින් මෙතෙක් කරන ලද ගවේෂණ අනුව මෙරට ජන ආගම සහ ජන සංස්කෘතිය හා යකුන් සමඟ ඇති අවියෝජනීය බැඳීම ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය තුළ වඩාත් මස්තකප්‍රාප්ත වී තිබේ. ඒ අනුව අතීතයේ සිට වර්තමානය දක්වා ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයේ තරම් යකුන් අදහනු ලබන ජන කොටසක් දිවයිනේ අන් කිසිදු ප්‍රදේශයකින් සොයා ගැනීම අසීරු යැයි කිවහොත් එය ද කිසි ලෙසකින් අතිශයෝක්තියක් නොවනු ඇත.

පෙර ලිපිය
බොහෝ දෙනෙක් නොදත් විභීෂණ / විෂ්ණු විරසකයේ යටගියාව 

ඊළඟ ලිපිය

ගම්පහ දිසාවේ අදටත් නොනැසී පවතින ‛යක් ආණ්ඩුව’